Zbliża się kolejna rocznica wybuchu Powstania Wielkopolskiego

Szanowni Państwo,

w najbliższy piątek 27 grudnia br. przypada 106. rocznica wybuchu Powstania Wielkopolskiego 1918/1919. Z tej okazji warto przypomnieć nowotomyskie akcenty z historii tego wydarzenia, a także osoby i miejsca z tym związane.

11 listopada 1918 zakończyła się I wojna światowa, dla nas Polaków to symboliczna data odzyskania niepodległości. Jednakże w tym czasie Nowy Tomyśl dalej znajdował się w granicach Niemiec. Miasto było zamieszkałe głównie przez Niemców, a Polacy stanowili około 10,5% mieszkańców. W momencie wybuchu powstania w Nowym Tomyślu podniosły się nastroje niepodległościowe.

W nocy z 2 na 3 stycznia 1919 roku grupa powstańców z Opalenicy wzmocniona oddziałem z Grodziska Wielkopolskiego pod dowództwem Edmunda Klemczaka wjechała koleją z Opalenicy i zatrzymała się na dworcu w Sątopach. Tutaj po rozbrojeniu patrolu rozdzielono się na dwie grupy uderzeniowe. Jedna grupa dowodzona przez Edmunda Klemczaka idąc z Sątop weszła do Nowego Tomyśla od strony ulicy Kościuszki. Druga grupa posuwając się wzdłuż torów zajęła dworzec kolejowy. Oba oddziały rozbrajając napotkane patrole niemieckie dotarły do Rynku (dzisiejszy Plac Niepodległości). Miasto zostało zajęte opanowane bez wystrzału. Landratura (budynek starostwa), ratusz (dzisiejszy sąd) i komisariat obwodowy, pocztę zostały obsadzone przez Powstańców. Około 4:00 nad ranem od strony Bolewic weszły oddziały lwóweckie. Obyło się bez walki, a padł tylko jeden strzał wg jednych relacji był to strzał na wiwat, według jeszcze innej przestrzelono zamek w drzwiach Komendy Uzupełnień.

Pamięć o zwycięskim powstaniu wielkopolskim 1918/1919 jest bardzo silna w naszym mieście i gminie. W wielu miejscach możemy natrafić na symboliczne upamiętnienie tego ważnego wydarzenia w historii Polski. Oto przykłady kilku z nich:

• Pomnik Powstańców Wielkopolskich 1918/1919 znajdujący się na Placu Niepodległości. Monument powstał w latach 60. XX wieku. Jego autorem jest Jan Maria Jakób z Poznania. Ciekawostką jest, że na pomniku znajdują płaskorzeźby przedstawiające dwóch powstańców mieszkających w naszym mieście. Michała Preislera i Ignacego Genge. 
• Ulica 3 Stycznia upamiętniająca datę oswobodzenia Nowego Tomyśla przez powstańców wielkopolskich w dniu 3 stycznia 1919 roku. Przypomina o tym pamiątkowa tablica zamontowana na fasadzie budynku nr 3.
• Ulica Powstańców Wielkopolskich znajdująca się w północnej części miasta.
• Mural upamiętniający uczestnika Powstania Wielkopolskiego Franciszka Rosta, który znajduje się na ulicy 3 Stycznia.
• Mural upamiętniający 100. rocznicę wybuchu Powstania Wielkopolskiego, który można zobaczyć za budynkiem Nowotomyskiego Ośrodka Kultury.
• Groby powstańców wielkopolskich znajdują się w Nowym Tomyślu, Bukowcu, Wytomyślu, Borui Kościelnej oraz w Sątopach.

Warto przypomnieć, że w 2010 roku staraniem Urzędu Miejskiego w Nowym Tomyślu, przy wsparciu lokalnych regionalistów, przeprowadzono akcję oznakowania grobów powstańców pamiątkowymi medalami. Wówczas uroczystość zorganizowano w Nowym Tomyślu, Bukowcu oraz Wytomyślu. W roku 2025 planowane jest ponowne przeprowadzenie akcji upamiętniania miejsc spoczynku powstańców specjalnym medalem.

Ryszard Ratajczak